Opowieść o "Karczmie na rozdrożu" Juliana Ejsmonda

Chełmoński, Józef. “Przed karczmą – Pejzaż jesienny”/ źródło:http://www.pinakoteka.zascianek.pl

Tak a propos wczorajszego Marszu Miliona Serc i dzisiejszych o nim komentarzy w "jedynej słusznej i prawdomównej telewizji" nie przypadkowo nazwanej "szczujnią". Sączący się tam jad na ludzi uważających inaczej jest niewyobrażalny. Słowo: dialog praktycznie wyszło z użycia. Przypadkowo natknęłam się na przedwojenny utwór Juliana Ejsmonda "Karczma na rozdrożu", który jest niestety wciąż zaskakująco aktualny. 

Była raz karczma wiejska, w której gospodarze

„urzędowali“ w nieustannym swarze.

Pod hasłem: „Niech się Ojczyzna pokrzepia!“

jeden drugiemu wydrapywał ślepia.

W dyskusjach swych ciskali wszelakie wymysły,

znane nad brzegami Wisły...

„Rugał się“ młody i stary,

co drugie słowo powtarzał: „Cholera“,

i wszystkie ludowe gwary,

jak w podręczniku Glogera,

przez „kadencji“ przeciąg cały

w owej karczmie rozbrzmiewały...

Gdy kto chwalił inny obóz

mówiono o nim,

że łobuz...

(„Złodziej“ — dodawał anonim.)

Gdy kto chwalił przeciwnika,

mówiono o nim,

że dostał bzika...

(„Oszust“ — dodawał anonim...)

Czasem

z hałasem

wybuchała brzydka

bitka

w tem zatraconem karczmisku...

W towarzystwie mocno spitem,

przytem

ten i ów obywatel obrywał po pysku.

Z tej karczmy wiodły trzy drogi

w świat obojętny i wrogi...

Jedna droga w dół leciała

pośród bagien cała...

Tych, co drogą tą wyruszą,

rajskie kwiaty wonią kuszą.

Tych, co pójdą w błotne szlaki,

nęcą śpiewem rajskie ptaki...

Puszcza wilgotna

jest pełna cudów przeróżnych...

Pod skwarnem słońcem

zakwita storczyków tysiącem...

Ich woń zawrotna

upija,

zabija

podróżnych...

Kto drogą tą pójdzie pijany

oplączą, zaduszą go ljany...

Zabłądzi w zdradzieckiej gęstwinie,

w krainie

czarów

pośród moczarów

zaginie...

Druga droga w górę sięga,

gdzie moc i potęga...

Urąga nizinom błotnym,

pnie się ku szczytom samotnym,

ku orłom królewskim,

ku gwiazdom niebieskim,

ku halnych wichur szlakom bezpowrotnym...

Tych, co drogą tą wyruszą,

drogocenne kruszce kuszą.

Tych, co zajrzą w górskie groty,

olśni złoto i klejnoty...

Podniebne skały

są pełne skarbów przeróżnych...

W bieli lodowców

sięgając wyżyn niebieskich,

skrzą ogniem królewskich

grobowców...

Ich blask wspaniały

upija

zabija

podróżnych...

Kto drogą tą pójdzie pijany —

zginie, wśród skał roztrzaskany...

A zaś trzecia droga polna

była ciężka i mozolna

przez piaski i przez kamienie,

przez wyboje i strumienie...

Nie kusiły ku niej kwiaty zawrotne,

Nie latały nad nią orły polotne...

Nie szemrały srebrne głosy w ruczajach

Nie śpiewały rajskie ptaki w jej gajach —

Nie wodziły błędne ognie w jej błotach —

Nie jaśniały drogie kruszce w jej grotach...

Na owej drodze

piętrzą się groźne

przeszkody —

Wichury mroźne,

złe niepogody

wędrowców nękają srodze...

Na owej drodze

cierń rani podróżnych stopy —

Pochmurne stropy

ulewą trapią ich srodze...

Lecz kto się ku niej obróci —

ten do karczmy złej nie wróci

i wyjdzie na złote słońce

i minąwszy przejścia trudne,

posiądzie krainy cudne,

mlekiem i miodem płynące...