Opowieści o Matce Bożej Roztwornej
 |
| Kazimierz Sichulski - Zwiastowanie / 1934 |
Od kilku dni mamy kalendarzową i astronomiczną wiosnę. Niezależnie od tego czy klimat się ociepla czy nie wyczekujemy na nią zawsze z utęsknieniem.
Tu w naszych regionach od dawien dawna Słowianie obchodzili Jare Gody, czyli święto wiosny poświęcone narodzinom nowego życia po zimie. Do dziś data zrównania dnia z nocą w wielu kulturach rozpoczyna cykl obrzędowy i rok kalendarzowy. Chrześcijańską odpowiedzią na ten dzień jest uroczystość Zwiastowania Pańskiego, znana jako Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny czy Bogurodzicy obchodzona 25 marca. Tego dnia według wierzeń Maria dostała informację, że Bóg wybrał ją na Matkę Jezusa. Data nie jest przypadkowa - dokładnie dziewięć miesięcy przed Bożym Narodzeniem.
I tak w chrześcijańskie już tradycji ludowej wierzono, że Matka Boska Roztworna otwiera ziemię na przyjęcie ziarna, budzi jaskółki śpiące w stawach, ogrzewa ziemię i topi lód.
Jest to, więc, bardzo ważne święto. Wiąże się z nim wiele opowieści i pieśni.
W oratorium „Siedem Pieśni Marii” poeta Zbigniew Książek jeden z utworów poświęca Matce Boskiej sprowadzającej na świat wiosnę:
„Matko Boska Kwietna, która wiosnę niesiesz światu, Matko Boska Strumienna, co jaskółkom każesz latać, Matko Boska Roztworna, co otwierasz pąki kwiatów”.
Nazw Święta Zwiastowania jest jak widzimy wiele: Matki Boskiej Wiosennej, Ożywiającej, Zagrzewnej, Żabicznej, Strumiennej oraz ta najpopularniejsza - Matki Boskiej Roztwornej.
Wierzono, że tego dnia „roztwiera się” ziemia, dusze przodków ulatują do nieba, ziemia budzi się i jest gotowa przyjąć nowe ziarna.
W tym dniu obowiązywały też liczne zakazy, nie wolno było dotykać jaj przeznaczonych do wylęgu, ziarna na siew, ani też ziemniaków sadzeniaków, bo mogłyby nie obrodzić. Zakazane było przędzenie i tkanie.
Pilnowano się też, aby nie uderzać kijem o ziemię, którą traktowano o tej porze jak brzemienną matkę. Matka ziemia wkrótce urodzi, obdarzy ludzi plonami i chlebem, należy się jej zatem wielki szacunek.
Tego dnia gospodarze rozpoczynali pierwsze prace polowe, między innymi orkę. Gospodynie zaś nasadzały drób, wysiewały kapustę i groch. Wypatrywano też ptaków, które każdemu domowi zawsze przynosiły szczęście. „Na Maryi Zwiastowanie, jaskółka ze snu powstanie” mówiło jedno z przysłów. Powszechnie uważano, że jaskółki przeczekują zimę, zanurzone w stawach i jeziorach .
Skowronki zaś, według ludowych legend, zimą koczowały w mysich norach lub skrywały się pod kamieniami. W Zwiastowanie budziły się i rozpoczynały budowę gniazd. Czuły się bezpiecznie ponieważ według legendy Matka Boża osłaniała je wraz z pisklętami własną szatą.
„Na Zwiastowanie przybywaj bocianie” mówiło inne przysłowie. Bociany oprócz pomyślności, przynosiły także płodność i bezpieczeństwo. Panowało powszechne przekonanie, że bocian ma władzę nad pogodą, jego woli posłuszne miały być wszelkie żywioły atmosferyczne, które zagrażały plonom. Gospodarze niecierpliwie wyglądali ich przybycia i na wszelkie sposoby próbowali zachęcić boćki, aby osiedliły się w ich zagrodzie.
A tu przysłowia ludowe związane ze Świętem Zwiastowania:
Na Zwiastowanie jaskółki się ukazują, ludziom wiosnę zwiastują.
Jaki dzień Zwiastowania, taki sam Wielkiejnocy.
Na Zwiastowanie, kiedy mgła w zaranie, choć słonko jasno wschodzi, znak to niechybnej powodzi.
No cóż, dziś z rana była niesamowita mgła, czyżby powódź nie, daj Boże.
Chyba nie, bo dziś też dzień piękny i jasny, a jak głosi inne przysłowie:
Kiedy dzień Zwiastowania Panny Maryi piękny i jasny, każdy kąt dla dobytku będzie za ciasny. Co znaczy, że to będzie dobry rok.
P.S. Opracowałam na podstawie stron muzeów etnograficznych:
i Kół Gospodyń wiejskich:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz